Mwenyekiti wa CCM Taifa, Dkt. Samia Suluhu Hassan akinesha namna ya kuwapigia kura wagombea wa chama hicho.

..................................................

Na Victor Bariety

Siku ya Kihistoria Inayobeba Matarajio

Kadri siku ya Oktoba 29 inavyokaribia, Watanzania wanajiandaa kushiriki katika tukio la kihistoria — Uchaguzi Mkuu unaowapa fursa ya kuchagua viongozi watakaoongoza kwa miaka mitano ijayo. Ni siku ambayo taifa litaamua kwa kura, si kwa makelele. Lakini huku hamasa ikipanda, mjadala unaendelea kuhusu uwepo wa baadhi ya makundi yanayodai kuandaa maandamano siku hiyo.

Swali kuu miongoni mwa wananchi ni hili: Je, vyombo vya dola wataweza kutofautisha kati ya wapiga kura halali na wale wanaojitokeza kwa maandamano?

Wasiwasi wa Wananchi na Haja ya Elimu

Kupitia mawasiliano ya wananchi mbalimbali, hofu imeanza kujitokeza. Kutoka Mureba, Azuath Kalungi anahoji:

 “Sisi tunaokwenda kupiga kura tutajuaje tusichanganywe na wanaoandamana?”

Naye Peter Gatuga, mkazi wa Geita, anaongeza:

 “Kama haturuhusiwi kuvaa mavazi ya chama, polisi watajua vipi kwamba tunakwenda kupiga kura si kuandamana?”

Maswali haya yanaakisi hali halisi ya kutoelewa mipaka kati ya haki ya kupiga kura na wajibu wa kuepuka mikusanyiko isiyo rasmi. Ni jukumu la Tume Huru ya Uchaguzi Tanzania (INEC), Jeshi la Polisi, na vyombo vya habari kutoa elimu ya kutosha kabla ya siku hiyo muhimu.

Sheria Inavyosema: Haki na Wajibu

Kwa mujibu wa Sheria ya Uchaguzi wa Taifa, Sura ya 343 (Marejeo ya 2020), Kifungu cha 104(1) kinasema:

 “Siku ya kupiga kura, hakuna mtu atakayefanya mikutano ya hadhara, maandamano au shughuli yoyote ya kisiasa nje ya taratibu zilizowekwa na Tume.”

Aidha, Sheria ya Polisi na Kanuni za Mikusanyiko ya Umma, Sura ya 322, Kifungu cha 43(1), inaeleza:

 “Mtu yeyote anayetaka kufanya maandamano ni lazima atoe taarifa kwa maandishi angalau saa 48 kabla, na maandamano yasiyo na kibali ni kosa la jinai.”

Kwa mantiki hiyo, siku ya uchaguzi siyo siku ya mikusanyiko; shughuli za kisiasa bila kibali zinapingwa na sheria.

Kauli Rasmi za Jeshi la Polisi: Usalama, Amani na Tahadhari

Katika taarifa iliyoendesha vyombo vya habari nchini Tanzania tarehe 28 Agosti 2025, Senior Assistant Commissioner of Police (SACP) David Misime alisema:

 “Tume tayari kuhakikisha usalama na kutunza amani wakati wa kampeni na baada yake.”

Alisisitiza kwamba:

 “Ni wajibu wa kila Mtan­zania kudumisha amani, utulivu na usalama. Hakuna mtu anaye­faa kusababisha ukiukaji wa sheria, kanuni au taratibu katika hatua yoyote ya mchakato wa uchaguzi.”

Pia, Jeshi la Polisi limeeleza kuwa limeandaa mipango ifuatayo kwa siku ya uchaguzi:

1. Usambazaji wa polisi katika vituo vyote vya kupiga kura kuhakikisha ulinzi wa wananchi.

2. Utoaji wa elimu ya amani kwa wananchi kupitia mitandao ya jamii na vyombo vya habari.

3. Ushirikiano na viongozi wa mitaa kuzuia migongano na vurugu.

4. Ufuatiliaji wa migongano na kuingilia kati haraka pale inapohitajika.

Kauli ya Rais Samia: Amani & Usalama ni Nguzo ya Uchaguzi

Katika mkutano wa kampeni uliofanyika Zanzibar (jimboni Makunduchi), Rais Samia Suluhu Hassan alisema:

“Uchaguzi utakuwa wa amani na usalama. Uchaguzi si vita; ni njia ya kidemokrasia — watu waende kupiga kura kwa utaratibu mlivyokubaliana.”

Aliongeza kwamba baada ya kupiga kura, wananchi wanapaswa kuondoka na kuepuka vurugu ili nchi iendelee kuwa salama.

Kauli ya Mashirika ya Haki za Binadamu

Taasisi ya Haki za Binadamu Tanzania (CHRAGG) imetoa kauli rasmi tarehe 25 Oktoba 2025, ikisisitiza:

 “Tanzania inapaswa kusherehekea demokrasia kwa njia ya amani. Wapiga kura wanapaswa kulindwa, kupewa elimu ya kutosha na kupewa nafasi ya kufanya maamuzi yao bila hofu. Tunalaani vurugu, mashambulizi ya kisiasa, au vizuizi vinavyopinga haki ya kila raia kushiriki uchaguzi kwa uhuru.”

Kauli ya INEC: Taratibu na Usalama wa Uchaguzi

Tume Huru ya Uchaguzi Tanzania (INEC) imeweka mipango ifuatayo kwa siku ya Oktoba 29:

Uwepo wa mashine na vifaa vya kupigia kura kwenye kila kituo ili kuhakikisha mchakato unafanyika kwa haraka na usahihi.

Mfuatano wa wateule wa vituo vya kupigia kura ili kuzuia msongamano na kuhakikisha mpiga kura anapata nafasi salama ya kupiga kura.

Mafunzo kwa wafuasi wa uchaguzi juu ya nidhamu, taratibu, na uwepo wa usalama wa kila mtu.

Ushirikiano na Jeshi la Polisi kuhakikisha kila kituo kinalindwa na hakuna vurugu zitakazozuka.

Changamoto ya Utambulisho wa Wapiga Kura

Kwa kuwa mavazi ya vyama hayaruhusiwi, ni vigumu kutambua mpiga kura halali kwa macho pekee. Hata wino wa vidole — ambao hutumika baada ya mtu kupiga kura — si kigezo cha awali cha utambulisho, kwani wino bandia umewahi kuripotiwa kuwepo sokoni.

Hivyo, tabia na mwenendo ndiyo kipimo sahihi:

Mpiga kura halali hutembea kwa utulivu kuelekea kituoni.

Hana mabango, hana kelele, hana nembo ya chama.

Ana kadi halali ya kupiga kura na anatulia kwenye mstari wa kituo, si barabarani.

Mtu anayebeba bango, kuimba nyimbo za kisiasa au kujikusanya bila kibali — kisheria huyo ni muandamanaji, si mpiga kura.

Amani Kwanza: Wajibu wa Kila Raia

Siku ya uchaguzi inapaswa kuwa siku ya umoja, si mgawanyiko. Kura ni silaha ya amani; maandamano yasiyo na kibali ni kinyume na utaratibu wa demokrasia. Kila raia ana wajibu wa kulinda sura ya nchi yake kwa matendo, maneno na nidhamu.

Elimu ya Umma: Kinga Dhidi ya Mkanganyiko

Vyombo vya habari, asasi za kiraia, na taasisi za serikali zinapaswa kuongeza nguvu katika kutoa elimu kuhusu:

1. Njia sahihi ya kuelekea kituoni.

2. Mipaka ya eneo la kupiga kura.

3. Mambo yanayoruhusiwa na yasiyoruhusiwa kisheria.

4. Hatua za kuchukua baada ya kupiga kura — ikiwemo kuondoka kwa utulivu.

Elimu hii ikitolewa mapema, itasaidia kuondoa mkanganyiko na kupunguza hofu miongoni mwa wananchi.

Hitimisho: Ushindi wa Amani ni Ushindi wa Taifa

Oktoba 29 isiwe siku ya kugawanyika bali ya kuungana. Wapiga kura watajulikana kwa utulivu wao, nidhamu yao, na sauti yao kwenye sanduku la kura. Waandamanaji bila kibali watajulikana kwa kelele, mabango, na uvunjifu wa amani. Na kwa mujibu wa sheria, tofauti hizo mbili ni wazi kuliko rangi ya wino.

Amani si ombi — ni jukumu la pamoja. Tanzania kwanza, kura kwa utulivu. 



 Msemaji wa Jeshi la Polisi Nchini DCP David Misime.